Những năm gần đây, khái niệm “STEM là gì?” dần dần được nhiều phụ huynh quan tâm nhiều hơn. Chính vì đây là một hình thức giáo dục mới đối với con trẻ, vừa giúp phát huy tài năng vốn có, vừa giúp rèn luyện trí thông minh cực kỳ hiệu quả. Tuy nhiên, khái niệm “STEM là gì?” vẫn thật sự còn mơ hồ đối với đại đa số bậc phụ huynh. Để hiểu rõ hơn về lĩnh vực này, hãy cùng Jobsnew tìm hiểu giáo dục STEM là gì? Tổng quan và những ứng dụng của nó trong phương pháp giáo dục hiện đại.
1. STEM là gì? Định nghĩa và lịch sử hình thành của STEM
1.1. STEM: Khái niệm và các lối viết tắt liên quan
STEM là môn gì? STEM là một thuật ngữ trong tiếng Anh, viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học). Nó bao gồm cả bốn lĩnh vực này và trở thành một tên gọi chung dùng để chỉ cách tiếp cận giáo dục tích hợp các lĩnh vực này. Ngoài STEM, còn có các lối viết tắt liên quan như STEAM (STEM + Arts), STREAM (STEM + Reading), STREM (STEM + Robotics) và STEAMIE (STEM + Innovation + Entrepreneurship).
1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của giáo dục STEM
Giáo dục STEM được khởi nguồn từ giai đoạn hậu Thế chiến thứ II, khi Hoa Kỳ nỗ lực cải thiện nền giáo dục khoa học và kỹ thuật để đáp ứng nhu cầu của lực lượng lao động thời bình. Năm 1958, Liên Xô phóng thành công vệ tinh Sputnik, khiến Hoa Kỳ lo ngại về sự tụt hậu về mặt công nghệ. Điều này thúc đẩy sự ra đời của Đạo luật Giáo dục Quốc phòng năm 1958, tạo tiền đề cho sự phát triển của giáo dục STEM ở Hoa Kỳ.
Trong những thập kỷ tiếp theo, phong trào giáo dục STEM tiếp tục được thúc đẩy bởi những tiến bộ trong khoa học và công nghệ, cũng như nhu cầu ngày càng tăng về lực lượng lao động có kỹ năng STEM. Trong những năm gần đây, giáo dục STEM đã trở thành một ưu tiên của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
2. Mục tiêu & mô hình của giáo dục STEM
2.1. Đặc điểm và mục tiêu của mô hình giáo dục STEM là gì?
Mô hình giáo dục STEM nhằm mục đích phát triển các kỹ năng cần thiết cho học sinh để họ có thể áp dụng vào cuộc sống thực tế. Các kỹ năng này bao gồm: tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, sáng tạo, làm việc nhóm và kỹ năng công nghệ thông tin. Ngoài ra, mô hình này cũng giúp học sinh hiểu rõ hơn về các lĩnh vực khoa học và kỹ thuật, từ đó có thể chọn lựa ngành nghề phù hợp với sở thích và năng lực của mình.
Đặc điểm của mô hình giáo dục STEM
- Liên ngành: Mô hình giáo dục STEM kết hợp các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học để tạo ra một phương pháp học tập toàn diện và liên ngành.
- Hướng ứng dụng: Mô hình giáo dục STEM tập trung vào việc áp dụng kiến thức và kỹ năng STEM vào giải quyết các vấn đề thực tế trong cuộc sống hàng ngày.
- Học tập dựa trên dự án: Mô hình giáo dục STEM thường sử dụng phương pháp học tập dựa trên dự án, trong đó học sinh tham gia vào các dự án thực tế và áp dụng kiến thức STEM để giải quyết các vấn đề.
- Tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề: Mô hình giáo dục STEM khuyến khích phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh thông qua việc áp dụng kiến thức và kỹ năng STEM vào các hoạt động thực tế.
Mục tiêu của mô hình giáo dục STEM là gì?
- Phát triển kiến thức và kỹ năng STEM: Mô hình giáo dục STEM nhằm phát triển kiến thức và kỹ năng trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học của học sinh.
- Tạo ra môi trường học tập thực tế: Mô hình giáo dục STEM tạo ra một môi trường học tập thực tế, trong đó học sinh có cơ hội áp dụng kiến thức và kỹ năng STEM vào các hoạt động thực tế và giải quyết các vấn đề thực tế.
- Phát triển tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề: Mô hình giáo dục STEM khuyến khích phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề của học sinh thông qua việc áp dụng kiến thức và kỹ năng STEM vào các hoạt động thực tế.
- Chuẩn bị cho tương lai: Mô hình giáo dục STEM giúp học sinh chuẩn bị cho tương lai bằng cách phát triển các kỹ năng cần thiết cho các ngành nghề liên quan đến STEM và khuyến khích họ tiếp cận các lĩnh vực này trong tương lai.
2.2. 3 mức độ sử dụng STEM trong giáo dục
Ngoài những thắc mắc và giáo dục STEM và dạy học STEM là gì? thì các mức độ giáo dục STEM cũng được rất nhiều phụ huynh tìm kiếm. Thật ra, giáo dục STEM được áp dụng theo 3 mức độ khác nhau để đảm bảo việc tích hợp các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào chương trình giáo dục. Các mức độ này bao gồm:
Dạy học các môn học theo phương pháp giáo dục STEM
Mức độ này tập trung vào việc tổ chức giảng dạy các môn học STEM theo phương pháp liên môn. Các bài học, hoạt động giáo dục STEM được tích hợp vào quá trình dạy học các môn học STEM theo tiếp cận liên môn. Điều này giúp học sinh nhận thấy tầm quan trọng của kiến thức trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học và khuyến khích sự vận dụng kỹ thuật trong việc giải quyết các vấn đề thực tế.
Tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục STEM
Mức độ này tập trung vào việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM để khám phá các ứng dụng của kiến thức STEM trong thực tế. Trong các hoạt động này, học sinh được tham gia vào các hoạt động thực tế như xây dựng mô hình, thí nghiệm, giải quyết vấn đề. Điều này giúp học sinh áp dụng kiến thức và kỹ năng STEM vào các bối cảnh cụ thể và phát triển các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo.
Tạo ra các chương trình giáo dục STEM độc lập
Mức độ này tập trung vào việc phát triển các chương trình giáo dục STEM độc lập, không chỉ dựa trên các môn học STEM hiện có. Các chương trình này có thể tập trung vào các lĩnh vực mới như robot, người máy, nghệ thuật, đa phương tiện, y học và kinh doanh. Mục tiêu của mức độ này là truyền đạt kiến thức STEM và khuyến khích sự phát triển toàn diện của học sinh trong các lĩnh vực STEM.
3. Ưu điểm và cách áp dụng STEM trong giáo dục
3.1. Ưu điểm của STEM trong giáo dục mầm non và phổ thông
Giáo dục STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) mang lại nhiều ưu điểm quan trọng đối với học sinh ở mọi độ tuổi, đặc biệt là ở cấp mầm non và phổ thông. Việc áp dụng STEM giúp trẻ em phát triển các kỹ năng tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề từ khi còn nhỏ. Bằng cách tham gia vào các hoạt động thực hành, trẻ em học cách suy luận, phân tích và tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách có hệ thống.
Đồng thời, giáo dục STEM khuyến khích sự sáng tạo và tính cạnh tranh trong quá trình học tập. Việc thúc đẩy trẻ em tìm kiếm các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề phức tạp không chỉ giúp họ phát triển khả năng sáng tạo mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp hiệu quả. Bằng cách tiếp cận với các bài học thực tế và ứng dụng, học sinh có cơ hội khám phá và phát triển niềm đam mê với khoa học và công nghệ từ khi còn trẻ.
3.2. Phương pháp và cách thức ứng dụng STEM trong giáo dục con cái
Để áp dụng STEM trong giáo dục con cái, giáo viên cần tạo ra những hoạt động thực tế và gần gũi với cuộc sống của học sinh. Việc áp dụng phương pháp STEM trong giáo dục trẻ giúp khuyến khích sự tò mò, sáng tạo và tư duy logic của trẻ, từ đó giúp trẻ phát triển các kỹ năng quan trọng như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, và ứng dụng kiến thức vào thực tế. Một số cách thức ứng dụng phương pháp STEM trong giáo dục trẻ:
- Tạo ra môi trường học tập tích cực: Tạo điều kiện cho trẻ được tham gia vào các hoạt động thực tế, trải nghiệm và thí nghiệm. Điều này giúp trẻ phát triển khả năng quan sát, tư duy phản biện và khám phá thế giới xung quanh.
- Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành: Tạo ra các hoạt động kết hợp giữa lý thuyết và thực hành để trẻ có thể áp dụng kiến thức vào thực tế. Ví dụ, trong môn học Khoa học, trẻ có thể thực hiện các thí nghiệm đơn giản để hiểu rõ hơn về các nguyên lý khoa học.
- Khuyến khích tư duy sáng tạo: Tạo ra các hoạt động khuyến khích trẻ phát triển tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề. Ví dụ, trẻ có thể được yêu cầu xây dựng mô hình sử dụng các vật liệu đơn giản như que kem, giấy để giải quyết một vấn đề cụ thể.
- Học thông qua trò chơi: Sử dụng trò chơi để giúp trẻ học tập và áp dụng kiến thức STEM. Trò chơi có thể được thiết kế để khuyến khích trẻ tư duy logic, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm.
- Tạo môi trường học tập đa dạng: Tạo ra một môi trường học tập đa dạng và kích thích để trẻ có thể khám phá các lĩnh vực STEM khác nhau. Điều này giúp trẻ phát triển sự quan tâm và đam mê với các lĩnh vực STEM.
4. Những thế mạnh và ngộ nhận thường gặp về giáo dục STEM
4.1. Những thế mạnh của giáo dục STEM
Giáo dục STEM mang lại nhiều lợi ích cho học sinh, giáo viên và xã hội. Đối với học sinh, việc tiếp cận STEM giúp phát triển những kỹ năng quan trọng như tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề, sáng tạo và làm việc nhóm. Những kỹ năng này không chỉ hỗ trợ trong học tập mà còn rất quan trọng trong cuộc sống hàng ngày và trong sự nghiệp sau này của họ.
Đối với giáo viên, việc áp dụng phương pháp giáo dục STEM giúp họ tạo ra những bài học mới lạ, thú vị và gây hứng thú cho học sinh. Thay vì việc truyền đạt kiến thức một cách cổ điển, giáo viên có thể thúc đẩy sự tò mò, sáng tạo và khám phá của học sinh thông qua các hoạt động thực hành và dự án thực tế trong lĩnh vực STEM.
Trên mặt xã hội, giáo dục STEM đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo lực lượng lao động có kỹ năng cao, linh hoạt và sẵn sàng đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động hiện đại. Việc chuẩn bị cho học sinh với kiến thức và kỹ năng STEM từ sớm sẽ giúp họ trở thành nguồn nhân lực chất lượng, thích nghi tốt với sự biến đổi công nghệ và đóng góp vào sự phát triển bền vững của xã hội.
4.2. Ngộ nhận thường gặp về giáo dục STEM
Một trong những ngộ nhận thường gặp về giáo dục STEM là nó chỉ dành cho những học sinh có năng khiếu về khoa học và kỹ thuật. Tuy nhiên, sự thật không phải như vậy. Giáo dục STEM không chỉ dành riêng cho những học sinh xuất sắc ở các môn học này, mà còn mang lại lợi ích to lớn cho mọi đối tượng học sinh.
STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics) không chỉ là việc truyền đạt kiến thức chuyên ngành mà còn giúp phát triển các kỹ năng quan trọng cho cuộc sống hàng ngày. Bằng cách tiếp cận các vấn đề theo cách khoa học, học sinh được khuyến khích tư duy logic, phân tích, và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo. Điều này giúp họ phát triển kỹ năng tự học, làm việc nhóm, giao tiếp hiệu quả và xử lý thông tin một cách kỹ lưỡng.
5. Độ tuổi lý tưởng và tác động của STEM đối với trẻ em
5.1. Độ tuổi lý tưởng để trẻ tiếp xúc STEM
Theo các chuyên gia giáo dục, độ tuổi lý tưởng để trẻ tiếp xúc với STEM là từ 3 đến 6 tuổi. Đây là thời kỳ vàng để trẻ phát triển các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống và học tập trong tương lai. Tuy nhiên, việc áp dụng STEM cũng có thể bắt đầu từ mức độ mầm non và kéo dài đến phổ thông.
Khi trẻ được tiếp xúc với STEM từ 3 đến 6 tuổi, trẻ không chỉ học về các khái niệm cơ bản của khoa học và toán học mà còn phát triển kỹ năng tư duy logic, sáng tạo và giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, việc áp dụng STEM không chỉ dừng lại ở độ tuổi từ 3 đến 6. Các hoạt động STEM có thể được tích hợp vào chương trình giáo dục mầm non và tiếp tục phát triển qua các cấp độ học tập khác nhau, từ mầm non đến phổ thông.
Việc liên kết STEM với các môn học khác giúp trẻ hiểu rõ hơn về sự liên kết giữa các lĩnh vực kiến thức và áp dụng chúng vào thực tế.
5.2. Tác động tích cực của STEM đối với sự phát triển của trẻ
Việc tiếp xúc với STEM từ nhỏ giúp trẻ phát triển các kỹ năng tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo. Nó cũng giúp trẻ hiểu rõ hơn về các lĩnh vực khoa học và kỹ thuật, từ đó có thể chọn lựa ngành nghề phù hợp với sở thích và năng lực của mình. Ngoài ra, việc áp dụng STEM còn giúp trẻ phát triển các kỹ năng xã hội như làm việc nhóm, giao tiếp và giải quyết xung đột.
Ngoài ra, thông qua việc thực hành các dự án STEM, trẻ được khuyến khích tìm kiếm các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề thực tế. Qua quá trình này, trẻ học cách không ngừng tìm hiểu, thử nghiệm và cải tiến, từ đó khám phá ra những khả năng mới của bản thân. Sự sáng tạo được khuyến khích từ việc giải quyết các vấn đề STEM giúp trẻ phát triển tư duy linh hoạt và khả năng tạo ra giá trị mới cho xã hội.
6. Kết luận: Tầm quan trọng và hướng phát triển của STEM
Giáo dục STEM đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống và nền tảng vững chắc cho sự nghiệp tương lai của học sinh. Để phát triển mô hình này, cần có sự hợp tác giữa giáo viên, phụ huynh và xã hội. Ngoài ra, cần có sự đầu tư về cơ sở vật chất và đào tạo cho giáo viên để áp dụng STEM hiệu quả trong giáo dục. Chúng ta cần nhìn nhận và khai thác tối đa tiềm năng của giáo dục STEM để đưa giáo dục Việt Nam phát triển bền vững và đáp ứng được yêu cầu của thời đại.
Qua bài viết trên, Jobsnew tin rằng đã giúp các bậc phụ huynh hiểu được về giáo dục STEM là gì? Các cấp độ STEM và hiểu rõ hơn về STEM là môn gì?. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc mô hình giáo dục hiện đại này thì đừng ngần ngại chia sẻ ý kiến bên dưới bình luận. Hãy theo dõi Jobsnew Blog để cập nhật thêm nhiều bài viết chất lượng nhé!
Xem thêm:
