Chủ nghĩa khắc kỷ không mang con người đến những vấn đề cao siêu và to lớn. Nó đưa chúng ta đến gần hơn với cuộc sống, những thứ rất “đời” mà mỗi ngày chúng ta đều phải trải qua. Lối sống khắc kỷ chính là cách giúp con người có thể “chữa lành” và cân bằng lại mọi vấn đề trong cuộc sống. Hãy cùng Jobsnew tìm hiểu chi tiết hơn về chủ nghĩa khắc kỷ thông qua bài viết này nhé!
1. Chủ nghĩa khắc kỷ: Sự tĩnh lặng trong Tumultuous
1.1. Định nghĩa
Đầu tiên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu xem chủ nghĩa khắc kỷ là gì? Vào khoảng thế kỷ thứ 3 trước công nguyên, chủ nghĩa khắc kỷ (một trường phái triết học) được khai sinh ở Athens.
Chủ nghĩa khắc kỷ ra đời với sứ mệnh rèn luyện tinh thần của con người. Khi đối mặt với những nỗi đau và áp lực trong cuộc sống, con người sẽ trở nên cứng rắn và bình tĩnh hơn.
Theo quan điểm của chủ nghĩa khắc kỷ, con người luôn cảm thấy đau khổ vì họ chọn sai cách trong việc nhìn nhận mọi vấn đề. “Khắc kỷ” ở đây không mang ý nghĩa về sự nghiêm ngặt và khổ hạnh. Chủ nghĩa này muốn nói với chúng ra rằng để chạm tới được hạnh phúc, chúng ta cần chung sống hòa hợp với bản chất con người và thế giới.
1.2. Nguồn gốc tên gọi
Chủ nghĩa khắc kỷ trong tiếng Anh được gọi là Stoicism, xuất phát từ ‘Zenonism’, được đặt theo tên của người sáng lập là Zeno thành Citium. Tuy nhiên, cái tên này dần dần trở nên ít được nhắc đến. Bởi vì, những người theo trường phái Stoic sau này cho rằng Zeno không đủ thông tuệ để đặt tên cho một triết học. Đồng thời, họ cũng nhằm tránh cho chủ nghĩa khắc kỷ trở thành một tôn giáo tôn sùng cá nhân.
Tên tiếng Anh ‘Stoicism’ bắt nguồn từ Stoa Poikile (tiếng Hy Lạp cổ: ἡ ποικίλη στοά), có nghĩa là ‘Dãy Cột Sơn’. Đây được hiểu là một dãy cột lớn được trang trí với những bức tranh tái hiện các cảnh thần thoại và lịch sử, nằm ở phía bắc Agora, Athens, nơi Zeno và các môn đồ của ông tụ họp để thảo luận về các ý tưởng.
Khi mới bắt đầu con đường giảng dạy, Zeno hoàn toàn không có khả năng chi trả cho một tòa nhà giống như Học viện của Plato hay vườn Lyceum của Aristotle. Thay vào đó, ông và các môn đệ tụ tập trong khu vực bóng mát của Stoa Poikile giữa chợ, nơi bất kỳ ai cũng có thể lắng nghe và tham gia tranh luận.
2. Những nguyên lý cơ bản
Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) đã có một tầm nhìn toàn diện về thế giới. 3 mặt nổi bật có thể kể đến như logic học, vật lý học nguyên tử và đạo đức. Trong số đó, đạo đức được nhấn mạnh là trọng tâm tri thức của con người. Tuy nhiên, các triết gia Stoic sau này tập trung nhiều hơn vào triết lý về logic.
Nội dung chính của chủ nghĩa khắc kỷ dạy chúng ta về việc phát triển khả năng tự kiểm soát cảm xúc cá nhân và rèn luyện sự kiên nhẫn. Từ đó, hình thành một phẩm chất có thể giúp con người vượt qua những cảm xúc tiêu cực. Theo họ, việc rèn luyện để suy nghĩ một cách rõ ràng, logic và không thiên vị được coi là cách để con người có thể hiểu về bản chất của vũ trụ (logos). Một khía cạnh quan trọng của chủ nghĩa khắc kỷ cũng tập trung vào việc cải thiện đạo đức, luân lý của mỗi người: “Đức hạnh nằm trong ý chí hòa hợp với tự nhiên.”
Nguyên tắc này cũng áp dụng vào các mối quan hệ giữa con người. Chủ nghĩa khắc kỷ khẳng định rằng chúng ta nên tự do khỏi sự tức giận, đố kị, ghen tị và chấp nhận rằng ngay cả những người bị nô lệ cũng “bình đẳng với những con người khác, vì tất cả chúng ta đều là sản phẩm của tự nhiên.”
2.1. Logic học
Đối với các nhà triết học theo chủ nghĩa khắc kỷ, họ cho rằng logic học là hình thức khoa học sử dụng ngôn từ. Thông qua việc sử dụng logic học, chúng ta có thể phân tích, suy luận và đưa ra các luận điểm logic hợp lý. Sự thông thạo về logic học cho phép chúng ta trở thành “người hùng biện” và có khả năng “làm chủ” tư tưởng của mình trong mọi tình huống.
Bằng cách sử dụng logic học và ngôn từ một cách hiệu quả, chúng ta có thể biểu đạt ý kiến của mình một cách rõ ràng, thuyết phục và logic. Tóm lại, trong triết học khắc kỷ, logic học được coi là một khoa học công cụ quan trọng để tư duy và sử dụng ngôn từ một cách chính xác và hiệu quả.
2.2. Vật lý học
Chủ nghĩa khắc kỷ có quan điểm rằng vật lý học là một học thuyết nghiên cứu về giới tự nhiên và nguồn gốc của các sự vật mà chúng ta gặp phải hàng ngày. Karl Marx đã đánh giá rằng những nhà triết học của chủ nghĩa này đã dựa trên tư tưởng của Heraclitus để phát triển học thuyết vật lý học của họ.
Tương tự như những triết học gia trước đó, họ sử dụng tư tưởng duy vật để giải thích về thế giới. Họ cho rằng thế giới được hình thành bởi các yếu tố đất, nước, lửa, và không khí. Họ cũng khẳng định rằng các vật cảm tính là thực và là nền tảng của vũ trụ.
Ngoài ra, đối với chủ nghĩa này, cái chung không tồn tại độc lập mà cái chung tồn tại trong cái riêng. Chủ nghĩa khắc kỷ cũng thể hiện suy nghĩ biện chứng khi cho rằng thế giới tồn tại trong sự liên tục và không ngừng chuyển động của các vật thể. Có thể nói rằng các triết gia này là những nhà duy vật biện chứng đầu tiên trong lịch sử tư tưởng thế giới.
2.3. Đạo đức học
Theo các nhà triết học của chủ nghĩa khắc kỷ, tri thức chỉ là điều kiện cần của lý tưởng đạo đức. Còn sự tĩnh tâm và bình thản trong tâm hồn của con người mới là điều kiện đủ. Chính vì vậy, cuộc sống dù có khắc khổ hay không cũng không thể ảnh hưởng tới họ.
3. Những đức tính cơ bản của chủ nghĩa khắc kỷ
Chủ nghĩa khắc kỷ đề cao sự bình yên, tĩnh lặng trong tâm hồn. Theo các triết học gia, khi có được 4 đức tính của chủ nghĩa khắc kỷ, con người sẽ có được một cuộc sống trọn vẹn. Mỗi đức tính có đều có những đặc trưng riêng như:
- Khôn ngoan : Đức tính đòi hỏi khả năng nhìn nhận, đánh giá một cách khách quan. Nhận biết những điều mà chúng ta có thể kiểm soát và những điều mà chúng ta không thể kiểm soát. Khôn ngoan giúp chúng ta thấy rõ điều quan trọng và tầm nhìn rõ ràng về cuộc sống.
- Dũng cảm: Liên quan đến sự can đảm, sẵn sàng đối mặt với khó khăn, thử thách và đau khổ một cách mạnh mẽ. Đức tính dũng cảm trong chủ nghĩa khắc kỷ không chỉ ám chỉ sự can đảm vật lý mà còn bao gồm sự can đảm tinh thần để đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống và tuân thủ các nguyên tắc đạo đức.
- Ôn hòa: Đức tính này bao gồm sự kiềm chế và tự điều khiển. Chủ nghĩa điều khiển trong chủ nghĩa khắc kỷ đề cao khả năng kiểm soát, cân nhắc trong hành động và cảm xúc. Nó bao gồm việc giữ cân bằng, không bị cuốn theo cảm xúc quá mức và duy trì sự điều độ trong tư duy và hành vi.
- Công lý: Chủ nghĩa khắc kỷ đề cao việc đối xử công bằng và đúng đắn đối với mọi người. Nó bao gồm việc tôn trọng quyền của người khác, tuân thủ đạo đức và điều chỉnh hành vi dựa trên nguyên tắc đạo đức và tổ chức xã hội.
4. Những câu hỏi thường gặp về chủ nghĩa khắc kỷ
4.1. Chủ nghĩa khắc kỷ theo Seneca
Seneca là một người đàn ông xuất thân trong một gia đình cao quý. Một người giàu có và có sự giáo dục, ông trở thành một triết học gia. Ngoài ra, Seneca cũng từng là cố vấn thân cận của vị hoàng đế Claudius. Tuy nhiên, Seneca đã bị Claudius phạt đi lưu đày tám năm vì tội ngoại tình. Khi lưu vong, ông thường xuyên viết thư về cho gia đình để trấn an và động viên họ. Suốt thời gian đó, Seneca chưa từng thương hại cho bản thân hay hoàn cảnh mà mình đang phải chịu.
Kết thúc thời gian bị phạt, ông trở về làm gia sư cho Nero (con trai của vua Claudius), người sau này sẽ lên nắm quyền hoàng đế. Sau một thời gian ở lại làm cố vấn trung thành, Nero ra lệnh cho ông phải tử tự. Dù vậy, ông vẫn chưa từng thương hại cho số phận của chính bản thân mình. Chỉ có sự khóc than của người thân về cái chết của ông.
“Chúng ta thường sợ hãi nhiều hơn là tổn thương. Và chúng ta chịu đựng nhiều trong trí tưởng tượng hơn là thực tế.” – Seneca
4.2. Chủ nghĩa khắc kỷ theo Marcus Aurelius
Marcus Aurelius là một vị hoàng đế của Đế chế la Mã. Ông được các vị thần phong chức và trở thành người đàn ông quyền lực nhất lúc bấy giờ. Với sự thông thái vượt qua ngoài ranh giới hiểu biết, ông thường xuyên truyền đạt những lời khiêm tốn, từ bi và kiềm chế. Mỗi ngày ông đều ghi chép cẩn thận vào cuốn nhật ký của mình về ý nghĩa thực sự của việc trở thành một Stoic. Tuy nhiên, đây không phải là mong muốn của ông lúc đó. Khi ấy, ông chỉ đơn thuần là muốn cố gắng cải thiện bản thân.
“Hãy nhìn vào danh sách những người cảm thấy tức giận dữ dội về một điều gì đó (nổi tiếng nhất, bất hạnh nhất, đáng ghét nhất, bất cứ điều gì nhất). Bây giờ tất cả đang ở đâu? Khói, cát bụi, huyền thoại, hoặc thậm chí không phải là một huyền thoại. Hãy nhìn về tất cả những ví dụ đó. Nghĩ xem những thứ làm chúng ta say mê tầm thường đến mức nào?” – Marcus Aurelius.
4.3. Chủ nghĩa khắc kỷ theo Epictetus
Chủ nghĩa khắc kỷ theo Epictetus tập trung vào việc kiểm soát tâm lý và phản ứng của con người đối với các tình huống trong cuộc sống. Epictetus, một người từng là nô lệ, trở thành một triết gia sau khi đã trải qua nhiều khó khăn và đau khổ trong cuộc đời.
Epictetus tin rằng không phải sự kiện xảy ra trong cuộc sống mà là cách chúng ta đáp ứng và phản ứng với nó mới quan trọng. Ông cho rằng chúng ta có thể kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ và hành động của mình dù cho hoàn cảnh bên ngoài có thay đổi như thế nào. Ông khuyên người ta nên tập trung vào những điều mà chúng ta có thể kiểm soát, như ý chí và đạo đức của mình, thay vì lo lắng về những điều không thể kiểm soát được như tình huống bên ngoài hoặc ý kiến của người khác.
Trích dẫn một trong những câu nói hay nhất trong chủ nghĩa đắc kỷ “Không phải điều gì xảy ra với bạn, cách bạn phản ứng với nó mới là vấn đề” – Epictetus. Nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của sự kiểm soát và phản ứng tỉnh táo đối với cuộc sống.
5. Chủ nghĩa khắc kỷ giúp bạn trong quá trình phát triển sự nghiệp
5.1 Khả năng chấp nhận sự thay đổi và những vấn đề vô thường
Với tốc độ phát triển nhanh chóng của công nghệ hiện nay, một người được đánh giá cao ngày hôm qua có thể trở nên vô dụng và thất nghiệp vào ngày hôm nay. Trong tình hình đó, việc thích ứng và thay đổi là điều tất yếu để đạt được thành công. Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ sẽ không chống lại mà họ chấp nhận rằng sự thay đổi là một cần thiết cho việc tồn tại.
Ví dụ, khi một người đồng nghiệp thân thiết nghỉ việc, thay vì buồn bã, các triết học nhà khắc kỷ nói rằng, những nỗi đau khổ của chúng ta bắt nguồn từ việc chúng ta không chấp nhận sự thay đổi. Thay vì ủ rũ, không vui chúng ta có thể làm thân với người đồng nghiệp mới và biến họ trở thành người bạn thân thiết của chúng ta trong tương lai.
5.2 Dự đoán kết quả để lập trước kế hoạch
Suy tính trước những điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là một phương pháp thực hành quan trọng trong chủ nghĩa khắc kỷ. Bằng cách tưởng tượng và chuẩn bị cho những tình huống khó khăn, chúng ta có thể định hình một tư duy linh hoạt và phòng ngừa những hậu quả tiêu cực.
Việc suy tính trước những điều tồi tệ nhất có thể xảy ra giúp chúng ta trở nên nhạy bén hơn với những nguy cơ và thách thức trong cuộc sống. Nó giúp chúng ta nhìn thấy mặt tối và khó khăn của cuộc sống một cách rõ ràng hơn. Từ đó tạo ra một tầm nhìn thực tế hơn về thế giới xung quanh.
Ngoài ra, quá trình suy tính trước những điều tồi tệ nhất cũng giúp chúng ta biết trân trọng những điều tích cực, những gì chúng ta đang sở hữu. Chúng ta nhận ra giá trị của những điều tốt đẹp trong cuộc sống và không coi chúng là điều hiển nhiên. Điều này thúc đẩy chúng ta sống một cuộc sống biết ơn và trân trọng. Học được cách tận hưởng những niềm vui, thành tựu hiện tại.
5.3 Quản lý thời gian và công việc tốt hơn
Quản lý thời gian là một khía cạnh quan trọng trong chủ nghĩa khắc kỷ. Chủ nghĩa này cũng nhấn mạnh việc tạo ra một lịch trình rõ ràng và có tổ chức. Bằng cách lập kế hoạch, sắp xếp thời gian cho các hoạt động cụ thể, ta có thể sử dụng thời gian một cách hiệu quả hơn. Việc tạo ra một lịch trình giúp ta biết được những gì cần làm và khi nào cần hoàn thành, tránh lãng phí thời gian và tăng cường năng suất làm việc.
Kết luận
Theo tôi, chủ nghĩa khắc kỷ là một triết lý đáng để suy ngẫm. Nó khuyến khích chúng ta học cách kiểm soát tâm lý, phản ứng tỉnh táo, nhìn nhận giá trị thực sự của những mặt tích cực, đạo đức trong cuộc sống. Hãy hiểu rằng cuộc sống thường mang đến những thay đổi, khó khăn không thể tránh được. Chúng ta nên cân nhắc và chấp nhận những khía cạnh không thể kiểm soát, hướng đến một cuộc sống ý nghĩa dựa trên giá trị cá nhân và đạo đức.
Ngoài ra, các bạn có thể tìm kiếm và tải chủ nghĩa khắc kỷ pdf để tìm hiểu chi tiết hơn về vấn đề này. Hy vọng những thông tin Jobsnew cung cấp trong bài viết sẽ giúp ích được cho bạn. Truy cập vào Jobsnew Blog để cập nhật thêm những bài viết có liên quan.
