Có lẽ bạn đã nhận ra rằng, hiện tại sự quan tâm đến các tổ chức phi lợi nhuận ngày càng tăng lên đáng kể, đặc biệt là từ phía giới trẻ. Điều này thể hiện một xu hướng tích cực đang lan tỏa, khi các cá nhân, tổ chức đều đang hướng tới mục tiêu phục vụ cộng đồng và xã hội. Trong bài viết sau đây, Jobsnew sẽ cung cấp cho bạn thông tin chi tiết và hữu ích về tổ chức phi lợi nhuận là gì, cũng như vai trò của chúng trong cộng đồng tại Việt Nam.
I. Phi lợi nhuận: Khái niệm cơ bản
1. Định nghĩa phi lợi nhuận
Phi lợi nhuận, hay còn được gọi là tổ chức phi lợi nhuận. Cụm từ này dùng để chỉ các hoạt động hoặc tổ chức được thành lập không nhằm mục đích thu lợi nhuận cá nhân hay phân phối cổ tức. Thay vào đó, chúng hướng tới mục đích cao cả là mang lại giá trị cho cộng đồng và xã hội.
Những tổ chức phi lợi nhuận đặt trọng tâm vào việc sử dụng nguồn lực và quỹ thặng dư để hỗ trợ những mục tiêu nhân đạo, giáo dục, y tế, và các hoạt động có tác động tích cực đối với xã hội. Điều đặc biệt là những người làm việc trong lĩnh vực phi lợi nhuận thường cam kết đồng lòng với một ý nghĩa cao đẹp và sẵn lòng đóng góp các nguồn lực lớn để thực hiện những mục tiêu đó.
Bản chất của phi lợi nhuận là hướng đến lợi ích cộng đồng chứ không nhằm mục tiêu tối ưu hóa lợi nhuận cho các cá nhân hay cổ đông. Lợi nhuận thu được sẽ tái đầu tư vào các hoạt động để phục vụ cho mục tiêu chung chứ không được phân chia cho các thành viên. Bên cạnh đó, các hoạt động của tổ chức cần công khai minh bạch để đảm bảo sự tin tưởng của cộng đồng.
Phi lợi nhuận tiếng Anh là gì?
Phi lợi nhuận tiếng Anh là non-profit. Ngoài khái niệm này, còn có một số khái niệm liên quan đến thuật ngữ này. Ví dụ như: Tổ chức phi lợi nhuận (non-profit organization), hoạt động phi lợi nhuận (non-profit activity), Sự kiện phi lợi nhuận (Non-profit event)
II. Tổ chức phi lợi nhuận: Điều kiện và hình thức
1. Điều kiện của tổ chức phi lợi nhuận là gì?
NPO là gì? NPO là Nonprofit Organization – tổ chức phi lợi nhuận. Nó hoạt động với mục tiêu chính là tạo ra lợi ích cho cộng đồng hoặc hỗ trợ cá nhân cần giúp đỡ. Trái với các doanh nghiệp thông thường, NPO không đặt mục tiêu chính là thu nhập cá nhân. Sự khác biệt quan trọng giữa tổ chức phi lợi nhuận và doanh nghiệp lớn nằm ở việc lợi nhuận không phải là mục tiêu cuối cùng. NPO thường được miễn thuế bởi các cơ quan như Sở thuế vụ Hoa Kỳ (IRS) vì giá trị mà tổ chức mang lại được coi là có ý nghĩa lớn đối với cộng đồng.
Tổ chức phi lợi nhuận có thể hoạt động ở quy mô toàn cầu mà không bị liên kết với bất kỳ chính phủ cụ thể nào. Để được công nhận và miễn thuế, tổ chức phi lợi nhuận cần phải đáp ứng các điều kiện cụ thể và tuân thủ các quy định quy định sau:
- Mục đích chính của tổ chức là từ thiện, khoa học, giáo dục hoặc tôn giáo.
- Tổ chức không được thành lập với mục đích lợi ích cá nhân hay tư nhân.
- Phải có cơ quan chủ quản được bầu cử dân chủ.
- Khi thành lập, cần có các quy định rõ ràng về mục tiêu và cách thức hoạt động của tổ chức.
- Cần chứng minh và nộp đầy đủ giấy tờ cho cơ quan thuế để được miễn thuế.
Các điều kiện này đảm bảo tổ chức phi lợi nhuận được hoạt động với mục đích cao cả và được xã hội công nhận. Đồng thời cũng được hưởng các quyền lợi pháp lý nhất định.
2. Các hình thức tổ chức phi lợi nhuận hiện nay
Tổ chức phi lợi nhuận có nhiều hình thức khác nhau, được phân loại dựa trên cách tổ chức và mục tiêu hoạt động. Dưới đây là mô tả chi tiết về một số hình thức tổ chức phi lợi nhuận:
- Hợp tác xã: Hình thức này hình thành từ sự kết hợp của các cá nhân, mỗi người có một phiếu bầu và đều hưởng lợi ích từ tổ chức. Có các quy định và văn hoá chung để theo đuổi mục tiêu kinh tế, văn hoá và xã hội.
- Tổ chức từ thiện: Đăng ký dưới dạng công ty từ thiện, miễn thuế hoàn toàn. Nguồn lực và lợi nhuận phải được sử dụng để phục vụ mục đích từ thiện ban đầu, có thể qua quỹ uỷ thác, công ty, hoặc hiệp hội.
- Tổ chức phi chính phủ (NGO): Được tài trợ bởi nhà nước hoặc tổ chức quốc tế, hoạt động độc lập và không phụ thuộc vào chính phủ quốc gia nào.
- Tổ chức cá nhân: Hoạt động tương tự tổ chức từ thiện, nhưng có nguồn cung tài chính từ đầu tư và tài trợ.
- Tổ chức hữu nghị anh em: Thành lập dựa trên niềm tin, sở thích và mục tiêu chung của các thành viên.
- Doanh nghiệp xã hội: Bán sản phẩm với mục đích huy động quỹ cho các dự án cộng đồng. Lợi nhuận thặng dư được tái đầu tư vào doanh nghiệp xã hội để hỗ trợ mục tiêu cộng đồng.
- Quỹ tương hỗ: Gây quỹ từ các thành viên trong quỹ, lợi nhuận tái đầu tư để duy trì và phát triển tổ chức.
- Phòng thương mại: Do nhóm doanh nhân tạo thành, mục tiêu thúc đẩy hợp tác, đầu tư và thương mại, thường được tài trợ từ doanh nghiệp địa phương.
III. Mục đích hoạt động của các tổ chức phi lợi nhuận
Các tổ chức phi lợi nhuận hoạt động với mục tiêu chính là cung cấp giá trị cho cộng đồng và xã hội, không chỉ tập trung vào việc thu lợi nhuận. Họ cam kết đầu tư nhiều tài nguyên và nỗ lực để đạt được những mục tiêu này, hướng đến sự cải thiện của môi trường xã hội.
Mục đích của tổ chức phi lợi nhuận không chỉ dừng lại ở việc tạo ra lợi ích cá nhân mà còn tập trung vào việc xây dựng môi trường lành mạnh và hỗ trợ các tầng lớp trong xã hội. Trong nhiều trường hợp, các tổ chức này đóng vai trò kết nối và thúc đẩy sự hòa nhập xã hội.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp lợi nhuận cũng có những dự án phi lợi nhuận hoạt động độc lập. Những dự án này thường được thiết kế để đóng góp vào cộng đồng và xã hội, thực hiện các hoạt động truyền thông và tạo ra những giá trị tích cực cho mọi người.
Vậy tổ chức phi lợi nhuận có cần quản trị không? Câu trả lời là có. Tổ chức phi lợi nhuận cũng cần quản trị. Quản trị hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc giúp tổ chức phi lợi nhuận đạt được mục tiêu sứ mệnh của mình
IV. Phân biệt phi lợi nhuận và không lợi nhuận
Phân biệt giữa tổ chức phi lợi nhuận và tổ chức không vì lợi nhuận là quan trọng để hiểu rõ về mục tiêu và cách hoạt động của chúng. Dưới đây là một số điểm khác biệt giữa hai loại tổ chức này:
| Đặc điểm | Tổ chức phi lợi nhuận | Tổ chức không vì lợi nhuận |
| Quy mô | Thường lớn hơn | Thường nhỏ hơn |
| Cấu trúc pháp lý | Là một thực thể pháp lý riêng biệt | Có thể hoặc không có pháp lý riêng biệt, thường do tự thành lập |
| Mục tiêu | Hướng đến mục tiêu xã hội, cộng đồng, không vì lợi nhuận | Hướng đến mục tiêu xã hội, cộng đồng, không vì lợi nhuận |
| Nguồn thu nhập | Chủ yếu từ các nguồn khác ngoài lợi nhuận, như quỹ từ thiện, tài trợ xã hội | Chủ yếu từ đóng góp, hội viên, hoạt động tự chủ |
| Hoạt động | Có thể bao gồm ủy thác từ thiện, hợp tác với doanh nghiệp vì mục tiêu xã hội | Thường tập trung vào các hoạt động nhóm, câu lạc bộ, hiệp hội |
| Lợi nhuận | Lợi nhuận có thể tái đầu tư vào mục tiêu xã hội, không chia cổ tức cho cổ đông | Không có phân chia lợi nhuận cho cổ đông, được sử dụng lại trong tổ chức |
V. Phân biệt phi lợi nhuận và có lợi nhuận
| Đặc điểm | Tổ chức có lợi nhuận | Tổ chức phi lợi nhuận |
| Mục tiêu | Thu lợi nhuận về cho tổ chức | Mang lại lợi ích và giá trị tốt đẹp cho cộng đồng |
| Hoạt động | Hướng đến tối đa hóa lợi nhuận cho tổ chức | Cung cấp dịch vụ, phục vụ lợi ích của xã hội |
| Chủ sở hữu | Có thể là công ty sở hữu độc quyền, công ty hợp danh | Hiệp hội của nhiều người (câu lạc bộ, quỹ tín thác, bệnh viện công, hiệp hội hợp tác) |
| Quản lý | Một chủ sở hữu duy nhất hoặc giám đốc | Hội đồng quản trị, người được ủy thác, ủy ban, hoặc cơ quan quản lý |
| Nguồn thu nhập | Đến từ hoạt động kinh doanh hàng hóa và dịch vụ | Từ hoạt động đóng góp, đăng ký, phí thành viên, từ thiện |
| Báo cáo tài chính | Báo cáo tài chính định kỳ bao gồm bảng cân đối kế toán, báo cáo thu nhập, báo cáo lưu chuyển tiền tệ | Lập phiếu thu và thanh toán, bảng cân đối kế toán được lập vào cuối năm kế toán để biết tình hình tài chính của họ |
VI. Cách thức hoạt động của các tổ chức phi lợi nhuận
Cách thức hoạt động của các tổ chức phi lợi nhuận được thể hiện qua các khía cạnh sau:
Nguồn thu
- Tài trợ: Đây là nguồn thu chính của các tổ chức phi lợi nhuận, đến từ các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức khác, hoặc chính phủ.
- Học phí: Một số tổ chức phi lợi nhuận cung cấp dịch vụ giáo dục, y tế,… thu phí từ người sử dụng để trang trải chi phí hoạt động.
- Hoạt động kinh doanh: Một số tổ chức phi lợi nhuận có thể tham gia vào hoạt động kinh doanh để tạo nguồn thu, nhưng lợi nhuận thu được sẽ được sử dụng cho mục đích hoạt động của tổ chức chứ không được phân chia cho các thành viên.
Hoạt động
- Mục đích hoạt động: Các tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: từ thiện, giáo dục, y tế, môi trường, văn hóa,… Mục tiêu của họ là mang lại lợi ích cho cộng đồng và xã hội.
- Lập kế hoạch: Các tổ chức phi lợi nhuận cần lập kế hoạch cụ thể cho các hoạt động của mình, bao gồm mục tiêu, chương trình, ngân sách,…
- Thực hiện: Các hoạt động của tổ chức phi lợi nhuận được thực hiện bởi đội ngũ nhân viên, tình nguyện viên, và các đối tác.
- Giám sát và đánh giá: Các tổ chức phi lợi nhuận cần thường xuyên giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của mình để đảm bảo đạt được mục tiêu đề ra.
Quản trị
- Hội đồng quản trị: Hội đồng quản trị là cơ quan ra quyết định cao nhất của tổ chức phi lợi nhuận, chịu trách nhiệm giám sát hoạt động của tổ chức và đảm bảo tổ chức hoạt động đúng mục đích.
- Ban giám đốc: Ban giám đốc chịu trách nhiệm điều hành hoạt động hàng ngày của tổ chức phi lợi nhuận.
- Nhân viên: Các tổ chức phi lợi nhuận có đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, có trình độ chuyên môn phù hợp với lĩnh vực hoạt động của tổ chức.
- Tình nguyện viên: Các tình nguyện viên đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các hoạt động của tổ chức phi lợi nhuận.
Minh bạch và giải trình
- Công khai thông tin: Các tổ chức phi lợi nhuận cần công khai thông tin về hoạt động của mình cho các nhà tài trợ, người thụ hưởng, và cộng đồng.
- Giải trình: Các tổ chức phi lợi nhuận cần giải trình về việc sử dụng nguồn tài trợ và hiệu quả hoạt động của mình.
Ở Việt Nam, cũng có nhiều tổ chức phi lợi nhuận đang hoạt động, ví dụ là tổ chức tình nguyện vì hòa bình Việt Nam, Aiesec, giấc mơ Việt Nam, câu lạc bộ tình nguyện HOPE và các tổ chức bảo hiểm phi lợi nhuận như bảo hiểm xã hội.
VII. Kết luận
Hy vọng bạn đã có một thông tin hữu ích về phi lợi nhuận là gì thông qua những nội dung mà Jobsnew đã chia sẻ. Vai trò của hoạt động phi lợi nhuận góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, thúc đẩy sự phát triển cộng đồng, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Từ đó tạo dựng xã hội văn minh, tiến bộ. Theo dõi Blog.jobsnew.vn để tìm đọc thêm nhiều bài viết hay và ý nghĩa khác.
