Đối với những người mới bắt đầu tham gia thị trường lao động, việc hiểu rõ về khái niệm bonus là gì và các loại tiền thưởng trong doanh nghiệp là điều rất quan trọng. Vậy, các loại khoản tiền thưởng này thường có những điểm gì đặc biệt? Cùng Jobsnew khám phá chi tiết về bonus và giải đáp mọi thắc mắc của bạn.
1. Giới thiệu về bonus
1.1. Định nghĩa và ý nghĩa của bonus là gì?
1.1.1. Định nghĩa bonus tiếng Việt là gì?
Từ bonus nghĩa là gì? Bonus hay còn gọi là tiền thưởng hoặc phần thưởng trong tiếng Anh, là một phần của phần thưởng cho việc hoàn thành nhiệm vụ hay công việc nào đó trước đó. Để nhận được khoản tiền thưởng này, nhân viên phải dốc sức và hoàn thành mục tiêu theo đúng kế hoạch, góp phần tạo ra giá trị cho công ty.
Thường thì, các khoản bonus không được ghi rõ trong hợp đồng lao động và không được tính vào mức lương cơ bản của nhân viên. Số tiền bonus có thể được trao đổi trong quá trình ứng tuyển vào công ty, như một phần của chính sách tuyển dụng và thu hút nhân tài.
1.1.2. Ý nghĩa của bonus là gì?
- Biểu hiện sự đánh giá và công nhận: Bonus không chỉ là một khoản tiền thưởng mà còn là cách thể hiện sự biết ơn và công nhận từ doanh nghiệp đối với những đóng góp và thành tích của nhân viên.
- Khuyến khích hiệu suất làm việc: Bonus được sử dụng như một công cụ để khuyến khích nhân viên làm việc hiệu quả hơn, thúc đẩy sự cống hiến và nỗ lực trong công việc.
- Gắn kết nhân viên với tổ chức: Việc nhận được bonus không chỉ tạo ra động lực cho nhân viên mà còn giúp họ cảm thấy gắn kết và cam kết với tổ chức, tăng cường lòng trung thành và ổn định lao động.
- Phản ánh lòng biết ơn: Bonus không chỉ là một phần của thu nhập mà còn là một cách để tỏ lòng biết ơn và công nhận sự đóng góp của nhân viên vào sự phát triển của tổ chức.
- Cần cân nhắc và công bằng: Việc trao tiền thưởng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả, tránh gây ra bất bình trong lòng nhân viên.
1.2. Lý do sự xuất hiện của các khoản bonus trong doanh nghiệp
Tiền bonus nghĩa là gì? Xuất phát từ Điều 104 của Bộ Luật lao động năm 2019, tiền bonus là được định nghĩa là khoản thưởng được doanh nghiệp trao cho nhân viên, dựa trên kết quả sản xuất, kinh doanh và hiệu suất làm việc của họ.
Tính đến hiện tại, không có quy định pháp luật bắt buộc doanh nghiệp phải trao tiền bonus cho nhân viên. Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng ngành nghề, các công ty có thể linh động trong việc sử dụng tiền bonus như một công cụ để khuyến khích nhân viên làm việc chăm chỉ.
Thường thì, tiền bonus được xác định cụ thể dưới dạng một phần trăm dựa trên mức lương cơ bản của nhân viên. Điều này không chỉ thể hiện sự công bằng và minh bạch giữa các nhân viên mà còn tạo ra một môi trường làm việc lý tưởng, khuyến khích sự cống hiến và nỗ lực từ phía họ.
2. Phân loại và đặc điểm các loại bonus là gì?
2.1. Tiền thưởng nhân viên hàng năm (Annual incentive bonus)
Annual incentive bonus có nghĩa là gì? Tiền thưởng hàng năm hay còn được biết đến là lương tháng 13, thường được trả dựa vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp và đóng góp cá nhân của nhân viên. Mặc dù không có quy định pháp luật bắt buộc doanh nghiệp phải trả lương tháng 13, nhưng đây thường là một chế độ đãi ngộ phổ biến được sử dụng để thu hút và giữ chân nhân tài.
Không có một mức tiêu chuẩn cho tiền thưởng hàng năm. Mỗi công ty có thể xác định mức thưởng dựa trên thời gian làm việc của nhân viên và hiệu suất kinh doanh của công ty trong năm đó. Thậm chí, ngay cả nhân viên ở cùng một công ty nhưng ở các vị trí khác nhau cũng có thể nhận được mức lương tháng 13 khác nhau.
Thông thường, để nhận được tiền thưởng hàng năm, nhân viên cần làm việc tại công ty đến hết năm kế toán. Điều này đảm bảo rằng họ đã đóng góp cho thành công của công ty suốt cả năm trước khi nhận được khoản thưởng này.
2.2. Tiền thưởng trao tại chỗ (Spot bonus)
Spot bonus là gì? Đây là một khoản tiền thưởng được trao ngay lập tức “on the spot” cho cá nhân hoặc một nhóm nhân viên. Loại tiền thưởng này được trao cho những cá nhân hoặc nhóm có đóng góp vượt qua sự mong đợi vào thành công của một dự án hoặc nhiệm vụ cụ thể. Spot bonus thường được trao theo cách ngẫu hứng và không dựa trên kế hoạch trước.
2.3. Sign on bonus (signing bonus)
Sign on bonus là gì? Đây là một khoản tiền thưởng được trao cho cá nhân khi họ chấp nhận một vị trí mới tại một công ty. Đây là một cách hiệu quả để công ty thu hút và giữ chân nhân tài mới, đồng thời làm tăng động lực cho nhân viên bắt đầu một hành trình mới trong công ty.
2.4. Tiền thưởng giữ chân (Retention bonus)
Retention bonus là gì? Đây là một loại tiền thưởng giúp công ty giữ chân nhân viên, đặc biệt là những nhân tố quan trọng, có đóng góp to lớn vào thành công tổ chức. Tiền thưởng duy trì nhằm thúc đẩy nhân viên ở lại khi họ có ý định rời đi vì nhiều lý do khác nhau, bao gồm cả việc nhận được các cơ hội hấp dẫn từ các công ty khác.
2.5. Tiền thưởng giới thiệu ứng viên (Referral bonus)
Referral bonus là gì? Đây là một loại tiền thưởng được trao cho nhân viên khi họ giới thiệu được ứng viên phù hợp cho các vị trí đang tuyển dụng tại công ty. Một số công ty thường trả tiền thưởng này cho nhân viên ngay sau khi ứng viên được tuyển dụng hoặc khi kết thúc thời gian thử việc.
2.6. Tiền thưởng phụ cấp thâm niên (Longevity bonus)
Tiền thưởng thâm niên hay còn được gọi là phụ cấp thâm niên, là một loại tiền thưởng được trao cho nhân viên đã gắn bó với công ty trong một khoảng thời gian nhất định. Mục đích của khoản tiền thưởng này thường là để bày tỏ sự tri ân đối với những nhân viên đã đồng hành lâu dài cùng công ty, từ đó duy trì và củng cố lòng trung thành của họ với tổ chức.
2.7. Cổ phiếu thưởng (Bonus shares)
Cổ phiếu thưởng là số cổ phiếu mà một công ty tặng thêm cho mỗi cổ đông. Cơ bản, cổ phiếu thưởng đại diện cho một phần thu nhập của công ty được chuyển đổi thành cổ phiếu miễn phí. Do đó, số lượng cổ phiếu thưởng mà mỗi cổ đông nhận được sẽ phụ thuộc vào tình hình kinh doanh hiện tại của công ty.
Nếu công ty ghi nhận lỗ, có thể sẽ không có cổ phiếu thưởng được phát hành.
Thường thì có hai trường hợp áp dụng như sau:
- Trao cổ phiếu thưởng cho những nhân viên đã đóng góp tích cực cho công ty.
- Trao cổ phiếu thưởng cho tất cả cổ đông, tức là những nhân viên sở hữu cổ phần của công ty. Phương thức này được áp dụng phổ biến trong các công ty cổ phần tại Việt Nam hiện nay.
3. So sánh bonus và commission
Cùng so sánh giữa bonus (tiền thưởng) và commission (hoa hồng) dựa trên các điểm khác biệt chính như sau:
| Điểm khác biệt | Bonus (tiền thưởng) | Commission (hoa hồng) |
| Loại tiền thưởng | Khoản tiền cố định được trao tặng | Phần trích ra từ giá trị doanh thu |
| Đề xuất bởi | Doanh nghiệp quyết định và đề xuất các khoản thưởng | Tùy thuộc vào hiệu suất làm việc của nhân viên |
| Mục đích chính | Khuyến khích hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc | Khuyến khích tăng hiệu suất làm việc và đóng góp vào doanh thu của công ty |
| Tính ổn định | Thường là cố định trong hợp đồng và không thay đổi | Có thể biến động dựa trên doanh thu hoặc mức độ thành công của nhân viên |
| Dùng cho ngành nghề | Có thể áp dụng trong một số ngành nghề khác nhau | Thường được sử dụng trong lĩnh vực bán hàng, tiếp thị và kinh doanh |
4. Tầm quan trọng của bonus đối với nhân viên và doanh nghiệp
4.1. Động lực và lợi ích từ bonus cho nhân viên
- Tăng động lực: Thưởng có thể kích thích nhân viên làm việc chăm chỉ hơn và đóng góp nhiều hơn cho công ty bằng cách đặt ra mục tiêu KPI phù hợp.
- Giảm chi phí tuyển dụng: Tiền thưởng hấp dẫn giúp giữ chân nhân viên, giảm nguy cơ tìm việc mới và tiết kiệm chi phí tuyển dụng.
- Tăng hiệu suất teamwork: Sử dụng tiền thưởng để khuyến khích teamwork hiệu quả và tạo động lực cho các nhóm làm việc cùng hướng tới mục tiêu kinh doanh.
- Tạo sự cạnh tranh tích cực: Thưởng nhân viên dựa trên hiệu suất làm việc tạo ra sự cạnh tranh tích cực, đẩy mạnh năng suất làm việc và tinh thần cống hiến.
4.2. Lợi ích của doanh nghiệp khi triển khai chính sách bonus là gì?
Việc triển khai chính sách thưởng (bonus) mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như sau:
- Tăng động lực và năng suất lao động: Bonus là một cơ hội để động viên và khích lệ nhân viên làm việc chăm chỉ hơn. Khi nhận được tiền thưởng vì thành tích làm việc, nhân viên có xu hướng tăng cường nỗ lực và hiệu suất làm việc của họ.
- Giữ chân nhân viên: Chính sách bonus hấp dẫn giúp giữ chân nhân viên, giảm tỷ lệ nghỉ việc và giúp doanh nghiệp giữ lại những nhân viên có kinh nghiệm và đạt hiệu suất cao.
- Thu hút và giữ chân tài năng: Một chính sách bonus cạnh tranh có thể giúp doanh nghiệp thu hút và giữ chân những tài năng xuất sắc, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp cạnh tranh.
- Tăng cường hiệu suất và hiệu quả công việc: Bonus có thể được liên kết với các mục tiêu và KPIs (Chỉ số hiệu suất quan trọng) của công việc. Điều này tạo động lực cho nhân viên để đạt được các mục tiêu và tăng cường hiệu suất làm việc.
- Tạo sự hài lòng và lòng trung thành: Việc nhận được bonus cho thành tích làm việc là một cách công nhận và động viên, từ đó tạo ra sự hài lòng và lòng trung thành của nhân viên với doanh nghiệp.
- Tăng cường môi trường làm việc tích cực: Chính sách bonus có thể tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi mà sự cạnh tranh lành mạnh và sự đổi mới được khuyến khích.
- Nâng cao uy tín của doanh nghiệp: Một chính sách bonus công bằng và hiệu quả có thể nâng cao uy tín của doanh nghiệp trong cộng đồng nhân viên và thị trường lao động.
5. Bonus là gì trong bối cảnh đàm phán lương?
Khi cảm thấy năng lực của bản thân xứng đáng, bạn có thể thương lượng với nhà tuyển dụng hoặc sếp của mình về cả bonus và lương. Việc đàm phán lương thường bao gồm yêu cầu khoản bonus trong tương lai. Để đảm bảo thành công trong đàm phán, nghiên cứu kỹ về các khoản bonus và mức lương cho vị trí của bạn và hãy có bằng chứng về năng lực và kết quả của bạn.
Tự tin vào bản thân là rất quan trọng và bạn có thể đề xuất sign-on bonus nếu có nhiều offer từ các công ty khác nhau. Đặt câu hỏi về bonus và lương trong buổi phỏng vấn để đảm bảo rằng bạn nhận được một gói thưởng hợp lý, công bằng và hãy làm rõ các quy định về lương và bonus trước khi ký hợp đồng làm việc chính thức.
Kết luận
Hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn sẽ nhận được thông tin hữu ích về khái niệm của bonus là gì? Lợi ích mà việc có bonus trong chính sách của doanh nghiệp mang lại giúp bạn hiểu được sự khác biệt giữa tiền thưởng (bonus) và tiền hoa hồng (commission), từ đó nhận biết được khoản thưởng nào đang được áp dụng cho bạn.
Đừng quên theo trang web Jobsnew hoặc Jobsnew Blog để tìm hiểu thêm nhiều thông tin thú vị khác.
