Lạm phát là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá trị của tiền tệ và có thể tạo ra những thách thức đối với sự ổn định kinh tế. Vậy lạm phát là gì? Ảnh hưởng của lạm phát như thế nào đến nền kinh tế? Hãy cùng Jobsnew tìm hiểu về hiện tượng kinh tế này nhé!
1. Định nghĩa và cơ bản về lạm phát
1.1 Lạm phát là gì?
Lạm phát (Inflation) là hiện tượng kinh tế khi mức giá tăng chung một cách liên tục của hàng hóa hay dịch vụ theo thời gian và kèm theo là sự mất giá của một loại tiền tệ tương ứng. Hay nói cách khác, chúng ta phải chi trả nhiều hơn khi mua cùng một loại hàng hóa hay dịch vụ.
1.2 Phân loại lạm phát
Lạm phát được phân làm 3 loại dựa trên sự biến động của chỉ số giá cả:
- Lạm phát vừa phải: là lạm phát với tỷ lệ từ 3 – 10%. Đây được coi là lạm phát an toàn vì giá cả biến động tương đối. Trong giai đoạn này, đời sống của người lao động vẫn ổn định, giá cả tăng tương đối và người lao động tin vào sức mua của đồng tiền.
- Lạm phát phi mã: là lạm phát tăng từ 10 đến dưới 100%. Giá cả hàng hóa tăng lên nhanh chóng, đồng tiền nội tệ mất giá gây biến động lớn kinh tế. Giai đoạn này người dân không muốn tích trữ nhiều tiền mặt mà ưa chuộng tích trữ vàng, ngoại tệ, bất động sản, cho vay với lãi suất cao và có xu hướng đầu tư sang các nước có lạm phát vừa phải.
- Siêu lạm phát: xảy ra với tỷ lệ lạm phát trên 1000% và khiến đồng tiền trở nên nhanh chóng mất giá hoàn toàn. Các hoạt động kinh tế rối loạn gây khủng hoảng thị trường tài chính. Ví dụ về lạm phát điển hình ở những quốc gia: Zimbabwe trong thập kỷ 2000 và Đức sau Thế chiến thứ nhất.
2. Lạm phát ở Việt Nam
2.1 Tình trạng lạm phát hiện nay
Trong năm 2023 đã xảy ra nhiều biến động đối với thị trường hàng hóa thế giới. Lạm phát ở Việt Nam cũng bị tác động bởi nhiều yếu tố chính trị, xã hội gay gắt. CPI bình quân cả năm 2023 ở mức 3,25%. Tình trạng thời tiết cực đoan đang diễn ra ở nhiều nơi, hạn hán, bão, lũ lụt và thiên tai lan rộng đang dẫn đến mất cân bằng trong sản xuất lương thực ở nhiều nước. Lạm phát toàn cầu có xu hướng giảm dần từ đầu năm đến nay khi các nước đồng loạt tăng lãi suất nhằm kiềm chế lạm phát trong khi giá năng lượng giảm.
2.2 Mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2024
Trong bối cảnh lạm phát như hiện nay, Chính phủ đã chủ động chỉ đạo triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo cân đối lớn của nền kinh tế.
3. Nguyên nhân của lạm phát
3.1 Lạm phát do cầu kéo và chi phí đẩy
Lạm phát do cầu kéo mô tả tình trạng khi nhu cầu thị trường về một mặt hàng nào đó tăng lên mạnh mẽ mà không có sự tăng cung tương ứng. Kéo theo đó là giá của các mặt hàng khác trên thị trường cũng tăng theo.
Lạm phát do chi phí đẩy là hiện tượng kinh tế khi chi phí sản xuất (chi phí lao động, giá cả nguyên vật liệu đầu vào, thuê…) tăng lên. Doanh nghiệp phải chịu gánh nặng chi phí này bằng cách tăng giá của sản phẩm hoặc dịch vụ để bảo toàn lợi nhuận.
3.2 Các nguyên nhân khác gây lạm phát
Ngoài lạm phát do cầu kéo và chi phí đẩy, một số nguyên nhân lạm phát khác như:
- Lạm phát do cầu thay đổi
- Lạm phát do cơ cấu
- Lạm phát do xuất khẩu
- Lạm phát do nhập khẩu
- Lạm phát tiền tệ
4. Hậu quả của lạm phát
4.1 Ảnh hưởng tiêu cực của lạm phát
Hậu quả của lạm phát như một cơn ác mộng kinh tế. Mua sắm trở thành một thách thức đối với người dân khi giá cả leo thang, đặt ra những gánh nặng khó khăn cho người có thu nhập cố định. Doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực giá cả tăng, làm tăng chi phí sản xuất và do đó, ảnh hưởng đến lợi nhuận. Ngoài ra, lạm phát tạo ra sự không chắc chắn trong lĩnh vực đầu tư và tài chính, khiến cho quyết định đầu tư trở nên khó khăn và rủi ro tăng cao.
4.2 Ảnh hưởng tích cực của lạm phát
Trong một số trường hợp, lạm phát có thể mang lại tác động tích cực cho nền kinh tế. Khi giá tăng ở mức độ ổn định, nó tạo ra động lực thúc đẩy phát triển kinh tế. Sự tăng giá nhẹ có thể kích thích sự tiêu thụ và đầu tư, tạo ra sự tăng trưởng kinh tế dưới tác động tích cực.
Ngoài ra, lạm phát có thể giúp giảm bớt nợ công và tăng cường năng lực cạnh tranh của quốc gia. Khi giá cả tăng, giá trị nợ giảm theo thời gian, giảm áp lực tài chính cho chính phủ và doanh nghiệp.
5. Biện pháp kiểm soát lạm phát
5.1 Các phương án kiểm soát lạm phát
Để ngăn ngừa lạm phát cần áp dụng các biện pháp cụ thể như kiểm soát cung tiền, kiểm soát chi tiêu công hay tăng thuế. Nâng cao năng suất lao động, tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng, thúc đẩy xuất khẩu và kiểm soát nhập khẩu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc chống lạm phát.
5.2 Vai trò của chính sách tiền tệ và tài khóa
Chính sách tiền tệ và tài khóa đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và điều hành nền kinh tế của một quốc gia. Thông qua việc điều chỉnh lãi suất, chính sách tiền tệ có thể kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá hối đoái, và quản lý tăng trưởng kinh tế.
Trong khi đó, chính sách tài khóa do chính phủ thực hiện tập trung vào quản lý ngân sách, chi tiêu công và thuế. Chính sách này có ảnh hưởng đến mức độ chi tiêu của chính phủ, tạo ra các biện pháp khích lệ hoặc kiềm chế tăng trưởng kinh tế. Ngoài ra, chính sách tài khóa còn có vai trò trong việc đảm bảo ổn định tài chính của quốc gia, tránh tình trạng nợ quá mức.
6. Kết luận
Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, lạm phát có thể có ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đối với kinh tế. Sự hiểu biết sâu sắc về nguyên nhân cụ thể và áp dụng chính sách linh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc đối phó và kiểm soát tình trạng lạm phát một cách hiệu quả. Hy vọng rằng qua bài viết này bạn đọc có cái nhìn toàn diện hơn về lạm phát là gì, cũng như những yếu tố liên quan đến lạm phát.
Hãy theo dõi Blog.Jobsnew để cập nhật thêm những thông tin, kiến thức bổ ích mới ở chuyên mục phát triển bản thân nhé!
